Nu het kabinet gevallen is en nieuwe verkiezingen op de agenda staan voor november stelt liberaal Nederland zich de vraag wie het gezicht wordt van de partij die nu al vier kabinetten lang aan het roer stond. Of je Mark Rutte nou als typische liberaal ziet, of dat onder zijn leiderschap te veel water bij de wijn is gedaan, feit is dat hij in een gepolariseerd land de boel effectief bij elkaar heeft gehouden én tegelijkertijd één van de meest succesvolle centrumrechtse politici in het Europese continent werd. Wat ook je oordeel over dertien jaar Rutte is, zijn opvolger heeft grote schoenen te vullen. En wie die opvolger dan gaat zijn, is een vraag die zowel de partij als de oppositie zich dezer dagen stelt. Schippers, Yesilgus, halen we Dijkhof terug naar Den Haag, durven we het aan met young talent Breukelmans of…
We gaan het meemaken. Voor dit stukje had ik echter een iets andere benadering gekozen, namelijk welke routes Rutte zou kunnen kiezen, nadat hij zijn kabinet demissionair had verklaard. En dit dan vanuit zowel het landsbelang als vanuit diens persoonlijke talenten.
Ik zag hiertoe, toen ik dit stukje voorbereidde, grofweg twee richtingen. De eerste, waar velen natuurlijk al jaren over speculeren, is dat Rutte soepel invoegt op een baantje bij internationale instituties zoals EU of NAVO. Vanuit Nederland heeft de man natuurlijk volop gefunctioneerd als enthousiaste cheerleader voor Europese samenwerking en prominent gezicht voor de internationale steun aan Oekraïne. Direct na het aftreden van zijn kabinet kwam er een telefoontje uit Kiev van president Zelensky, waarin deze zijn steun betuigde. In andere woorden, vanuit naamsbekendheid en het belang van korte lijntjes bezien, is het van belang om iemand van de statuur Rutte in een sturende positie van zo’n internationale institutie te hebben. Een positie als voorzitter van de Europese raad of secretaris-generaal van de NAVO is verre van onlogisch.
De tweede optie die ik vroeg in de ochtend, nét voor Rutte’s besluit tot aftreden zag, is die waar de VVD, al was het uit pijnlijke kandidaat-armoede, hoogstwaarschijnlijk voor zou zijn gegaan is gewoon weer Rutte als lijstrekker. Echter, terwijl ik dit schrijf houdt de heer Rutte de eer aan zichzelf en stapt (samen met enkele prominente CDA’ers) uit de politiek, daarmee deze optie definitief van tafel vegend.
En ook al behoor ook ik tot de liberalen die het na dertien jaar Rutte wel welletjes vond, toch wil ik mijn waardering en respect uitspreken over deze langstzittende premier van Nederland. Hij heeft fouten gemaakt ja. Hij heeft soms de grenzen van de geloofwaardigheid overschreden ja. Maar hij heeft het nodige voor elkaar gebokst. En hij heeft zich op cruciale momenten de premier getoond van alle Nederlanders. Bovendien, zoals veelvuldig geconstateerd door diplomaten en Europese functionarissen, is Rutte een cruciale spil (geweest) in de EU én een natuurlijk ‘postillon d’amour’ tussen politieke top dogs als Macron, Sunak en Biden.
Natuurlijk wordt deze statuur geholpen door de Merkelachtige hoeveelheid dienstjaren, maar bovenal doordat hij proactief, empathisch en met een gezond en praktisch opportunisme de ‘go to’ bemiddelaar bleek tussen schurende geopolitieke machtsblokken. Kom er maar eens om zou ik zeggen.
Al met al denk ik dat Nederland Mark Rutte nog zal gaan missen. En uiteraard, zoals ik al zei, is er onderweg best wat verkeerd gelopen. En als liberaal heeft het ook mij af en toe gestoord, hoeveel water er bij de liberale wijn ging; wat wil je in een coalitieland. Maar tegelijkertijd laten vier kabinetten Rutte een land na dat bovenaan de World Index-lijst van levenskwaliteit prijkt en zijn we het vijfde meest gelukkige land in de wereld.
En terwijl ik dit schrijf hoor ik politieke opponenten als Esther Ouwehand van de PvdD briesen over de welhaast criminele wijze waarop Rutte dit land stelselmatig heeft misleid en in de afgrond geduwd. Maar dat bedenkelijk soort van politiek opportunisme mag objectief worden gerekend tot de even voorspelbare als treurigstemmende categorie van armetierige nonsens.
Dus, ook al heb je uitgelegd dat je de politiek vaarwel zegt Mark, ik hoop van harte dat we je terug gaan zien in de internationale politieke arena. We hebben je daar nodig. Vanuit de redactie van dit weblog wil ik je van harte danken voor je onuitputtelijke enthousiasme, inzet én resultaten!
Gave premier!
Jesse Jacobs
Hoofdredacteur DeJongeLiberaal